Neurofeedback

نوروفیدبک چیست ؟
دستگاه نوروفیدبک چیست؟

نوروفیدبک به روشی اطلاق می‌شود که در آن، اطلاعات عصبی به دستگاه عصبی مرکزی (CNS) افراد بازخورد داده شده و تلاش می‌شود تا آنها بیاموزند چگونه کارکرد مغزی خودشان را اصلاح نمایند.
منطق این روش درمانی بر پایه شرطی‌سازی عاملی استوار است. ما در حالت عادی قادر به کنترل و تغییر امواج مغز خود نیستیم؛ زیرا نسبت به این امواج آگاهی نداریم.
در روش درمانی نوروفیدبک، سعی می‌شود تا این آگاهی از طریق ارائه بازخوردهای (فیدبک‌های) بسیار سریع (چند هزارم ثانیه پس از وقوع) در فرد ایجاد شود.
همچنان که این تمرین ادامه می‌یابد، مغز یاد می‌گیرد که چگونه میزان یک موج را افزایش یا کاهش دهد بیشتر که منجر به عملکرد بهتر مغز گردد. اینکه چه امواجی در مغز افزایش و یا کاهش یابند، کاملاً بستگی به مشکل هر فرد دارد و درمانگر آن را در طول جلسه نوروفیدبک تنظیم می‌نماید.

از نوروفیدبک می‌توان به منظور بهبود اختلالاتی چون بیش فعالی/کمبود توجه  ADHD/ADD، صرع، میگرن، اختلالات اضطرابی، سوء مصرف مواد، افسردگی، استرس و اضطراب، اختلالات خواب، ناتوانی‌های یادگیری و … استفاده نمود.

نوروفیدبک در واقع نوعی بیوفیدبک است که با استفاده از نمایش امواج مغزی (EEG) Electroencephalography در لحظه و به صورت Real Time  فعالیت مغز را تشریح و خود تنظیمی را به فرد آموزش می‌دهد.
ما در حالت عادی قادر به کنترل و تغییر امواج مغز خود نیستیم؛ زیرا نسبت به این امواج آگاهی نداریم. در روش درمانی نوروفیدبک، سعی می‌شود تا این آگاهی از طریق ارائۀ بازخوردهای (فیدبک‌های) بسیار سریع (چند هزارم ثانیه پس از وقوع) به فرد ایجاد شود.

درمان نوروفیدبک
دستگاه نوروفیدبک

درمانگر با تنظیم سطح آستانه برای امواج مغزی درمان را به گونه ای هدایت میکند تا مراجع با نزدیک کردن امواج مغزی به سطح نرمال پاداش دریافت کند که این پاداش در قالب تحریک دیداری مانند نمایش فیلم یا شنیداری مانند پخش موسیقی می باشد.
نوروفیدبک مانند یک اینه مغز ما را به ما نشان میدهد و این ما هستیم که دیدن امواج مغز خود میتوانیم عملکرد آن را بهبود دهیم.

دستگاه نوروفیدبک چیست ؟

تاریخچه نوروفیدبک
عوارض نوروفیدبک

همه چیز در سال‌های دهه ۱۹۶۰ شروع شد. دکتر باری استرمان Barry Sterman، محقق دانشگاه UCLA کالیفرنیا، مشغول به انجام تحقیقاتی درباره فعالیت عصب‌شناختی مرتبط با خواب بود که در خلال آن موفق به کشف امواج ۱۴ هرتز در EEG مغز گربه‌های مورد آزمایش گردید.
این امواج با کاهش تنش عضلانی در گربه‌ها ارتباط داشتند و بعدها نام SMR به خود گرفتند. او و گروهش به تحقیقات خود ادامه دادند تا ببینند که آیا گربه‌ها در ازای دریافت پاداش (شیر)، تولید امواج SMR در مغز خود را افزایش می‌دهند یا خیر؟ پاسخ مثبت و نتیجه رضایت‌ بخش بود.
به دنبال آن او هدایت تحقیقاتی برای NASA را برعهده گرفت که در آن به ارزیابی سمی بودن سوخت موشک پرداخت (افرادی که در معرض سوخت قرار می‌گرفتند دچار حالات استفراغ، سردرد، افزایش دم‌ و بازدم (هواگیری)، توهم و تشنج می‌شدند).
دکتر استرمان گربه‌ها را در معرض مقدار زیادی سوخت قرار داد و در آن‌ها حالات استفراغ، سر و صدا، افزایش هواگیری، بزاق‌آوری، حملات تشنجی و مرگ را به دنبال هم مشاهده کرد.
اما یک گروه از گربه‌ها واکنش دیگری نشان دادند که باعث تعجب گروه تحقیق شد.
آن‌ها توانستند وقوع حملات را در دوز بیشتری نسبت به دوز قابل تحمل برای گربه‌های دیگر متوقف کنند. گروه با مراجعه به سوابق گربه‌ها دریافتند که این گروه از گربه‌ها پیش از این طی مطالعه خواب، تحت آموزش SMR قرار گرفته بودند.
وی تحقیقات خود را روی انسان و در مورد بیماران مبتلا به صرع ادامه داد. او تاکنون مقالات زیادی درباره استفاده از نوروفیدبک نوشته است.
تا به امروز هیچ اثر منفی از نوروفیدبک گزارش نشده است، بلکه تمام اثراتی که داشته مثبت بوده است.
بدترین حالت این است که نوروفیدبک نتواند تغییری در علائم بیماری به وجود آورد.

تعداد و مدت زمان جلسات درمان با نوروفیدبک

مدت زمان هر جلسه حدود یک ساعت است که بیشتر آن (حدود 40 دقیقه) به نوروفیدبک و زمانی هم به انجام تمرینات و تکالیف دیگر اختصاص دارد. جلسات دو روز در هفته (حداقل) و به مدت 30 الی 40 جلسه (بطور متوسط در مورد کودکان ADHD وLD ) ادامه می‌یابند.
این تعداد جلسات متغیر است و بستگی به حضور منظم و به موقع در جلسات، شدت مشکلات افراد، همکاری کامل با تیم درمان و انجام تکالیف مختلف در خانه دارد.

اثربخشی نوروفیدبک و عوارض نوروفیدبک

در سال ۲۰۱۶، انجمن سایکوفیزیولوژی و بیوفیدبک کاربردی AAPB و جامعه تنظیم عصبی ISNR، نسخه سوم راهنمای ارزیابی میزان اثربخشی بالینی مداخلات سایکوفیزیولوژیک را منتشر کردند.
این راهنما مورد تأیید هیئت مدیران هر دو سازمان قرار گرفت. این معیار تعیین سطح اثربخشی (در ادامه می آید)، برای موارد بسیاری از کاربردهای بیوفیدبک مورد استفاده قرار گرفته است.

سطح ۱:  به صورت تجربی و آزمایشی مورد تأیید قرار نگرفته است.
تنها به صورت گزارش‌های غیر رسمی و/یا مطالعات موردی در مجامع غیر علمی بیان شده است. بصورت تجربی و آزمایشی مورد تأیید نیست.

سطح ۲: با احتمال کم مؤثر است.
دارای حداقل یک مطالعه با توان آماری مناسب و اندازه‌گیری‌های معتبر و صحیح، اما فاقد گروه کنترل به صورت تصادفی است.

سطح ۳: با احتمال زیاد مؤثر است.
دارای چندین مطالعه مشاهده‌ای، مطالعه بالینی، مطالعه با لیست انتظار، مطالعه درون آزمودنی و بین آزمودنی است که اثربخشی را تأیید می‌کنند.

سطح ۴: مؤثر است.
شامل همه موارد زیر:
1. در مقایسه با یک گروه کنترل بدون درمان، درمان تأییدشده دیگر، یا گروه پلاسیبو (با به کارگیری حالت تصادفی)، نشان داده شد که درمان تحت بررسی از وضعیت کنترل، به صورت آماری و مشخص برتر است یا با درمان مؤثری که با توان آماری مناسب قادر به تشخیص تمایزها است برابر است.
2. مطالعات روی افراد با مشکل خاص که شرایط آن، به شیوه عملیاتی و پایا تعریف شده باشد صورت گرفته است.
3. مطالعه از روش‌های روشن و مشخص برای اندازه‌گیری نتایج استفاده کرده است.
4. از روش تحلیلی مناسب استفاده شده است.
5. روش‌ها و متغیرهای تشخیصی و درمانی به نحوی روشن و واضح بیان شده است که به پژوهشگران مستقل امکان تکرار مطالعه را می‌دهد.
6. برتر بودن یا برابری درمان تحت بررسی در حداقل دو پژوهش مستقل نشان داده شده است.

سطح ۵: مؤثر و اختصاصی است
شواهد در سطح ۵، همه موارد سطح ۴ را داراست و علاوه بر آن، نشان داده شده که درمان تحت بررسی به صورت آماری از درمان پلاسیبو، درمان دارویی یا هر درمان دیگر معتبر در حداقل دو پژوهش مستقل برتر است و به نحوی می‌توان آن را خط اول درمان اختلال معرفی کرد.

درمان و عوارض نوروفیدبک